La scuvierta dla Dolomites
Pra na matinee n sada, ai 21 dauril, iel unģ prejentą tl Museum Gherdėina na edizion nueva tla rujeneda tudėscia dl liber cunescił ma puech liet de Josiah Gilbert y George Cheetham Churchill The Dolomite Mountains. Ala prejentazion ą tėut pert l curadėur dl liber Erwin Brunner, l mėinacrėp Othmar Prinoth y Ingrid Runggaldier che ą sėurantėut la moderazion dla prejentazion.
Do n valguna letures ora dl liber Die Entdeckung der Dolomiten da pert de Erwin Brunner iesen passei a na cunversazion sun la storia dla scuvierta dla Dolomites y dl alpinism te nosc raions. Othmar Prinoth ą auzą ora la mpurtanza di prim viagiadėures y arpizadėures nglėisc ma nce dl pionier dla Dolomites Paul Grohmann che ova arpizą danter i prims na lingia de pizes te nosc raion, danter l auter nce l Saslonch tl 1869.
L liber The Dolomite Mountains de Josiah Gilbert y George Cheetham Churchill, che Erwin Brunner ą śėn publicą per tudėsch, fova unģ ora dan bėn 154 ani, tl 1864 a Londra. L descrijova i viages che i doi gentlemen nglėisc y si fenans ova fat ti ani 1861, 1862 y 1863 te chėla che fova ntlėuta na terra incognita de gran trajėnza: la Dolomites. I doi peres fova plėns de marueia y ntujiasm. I jiva ncantėur cun la calés, cun mui, suvėnz a pe. I fova tan che i prim turisć! La descrizion de chėsc viac ova per l prim iede purtą ala lum dl mond i crėps majarei che fova nchin ntlėuta belau mé cunesciui da si abitanc. Da ntlėuta ie la Dolomites n travert dejidrą tl cuer dla Elpes. Y da diesc ani incą patrimone naturel mundiel Unesco. Si belėza monumentela unica ie unida scuvierta, nfrusceda y festejeda tres chėsc liber.
L jurnalist Erwin Brunner de Valdaora ą dat ora da nuef la prima traduzion de chėsc liber che Gustav Adolf Zwanziger ova bele fat ti ani 1865 y 1868. Chėsta edizion nueva ie bendebņ scurteda y plu saurida da liejer ajache repurteda te n lingaz plu atuel y scėmpl. Cun l mėinacrėp Othmar Prinoth, che ie perauter giut ala longia stat presidėnt di mėinacrėp dl Südtirol y presidėnt dla IVBV (dla Union internaziunela dlassoziazions di mėinacrėp), y cun Erwin Brunner se ąl purtą pro na blota ciaculeda sun l jģ a crėp zacan y al didancuei, ma nce sun co che se ą mudą nosta ududa dla montes y nce nosc raport cun i crėps y la natura.
Do la prejentazion dl liber ą la culaburadėures dl Museum nvią a n pitl renfrėsch drėt garatą.
Ingrid Runggaldier